Problem uzależnień dotyka coraz szersze kręgi społeczeństwa, a jego konsekwencje są coraz bardziej destrukcyjne
Współczesny styl życia, z jego szybkim tempem, rosnącą presją społeczną oraz wszechobecną dostępnością substancji psychoaktywnych, ma istotny wpływ na rozwój uzależnień. Czynniki biologiczne, psychologiczne, środowiskowe, kulturowe i osobiste tworzą skomplikowaną sieć, która zwiększa podatność na nałogi wśród różnych grup społecznych i zawodowych.
Wraz z dynamicznym rozwojem technologii, zmianami norm społecznych i rosnącym naciskiem na sukces oraz wydajność, problem uzależnień współczesnego człowieka nabiera nowego wymiaru. Efektem współczesnego stylu życia, stał się rozwój różnorodnych nałogów.
Co wpływa na rozwój uzależnień? Jakie metody leczenia i profilaktyki są dostępne, aby leczyć uzależnienia?
Uzależnienia rozwijają się pod wpływem skomplikowanej interakcji wielu czynników biologicznych, psychologicznych, środowiskowych, kulturowych i osobistych. Czynniki biologiczne, takie jak genetyka, neurobiologia oraz hormony i neuroprzekaźniki, mogą zwiększać podatność na uzależnienia. Psychika również odgrywa istotną rolę, zwłaszcza w przypadku osób cierpiących na zaburzenia psychiczne, doświadczających traumy lub posiadających cechy osobowości sprzyjające nałogom. Środowisko, w jakim żyjemy, ma duży wpływ na ryzyko uzależnień, a czynniki takie jak relacje rodzinne, dostępność substancji uzależniających oraz stres i presja społeczna mogą sprzyjać rozwojowi nałogu. Również kultura i normy społeczne, w tym wpływ mediów i reklamy, kształtują postawy wobec używania substancji psychoaktywnych.
Ponadto osobiste doświadczenia i etapy życia, takie jak okres adolescencji czy zmiany życiowe, mogą wpływać na ryzyko uzależnień. Zrozumienie tych czynników jest kluczowe dla skutecznej profilaktyki i leczenia uzależnień. Myśląc o uzależnieniach, zazwyczaj skupiamy się na alkoholizmie, lekomanii i narkomanii, ale nie są to jedyne problemy, z jakimi zmaga się coraz więcej osób. Ośrodek leczenia uzależnień AGNUS w Poznaniu zajmuje się kompleksowym leczeniem różnych form uzależnień.
Alkoholizm wciąż pozostaje jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych, zagrażających nie tylko osobie uzależnionej, ale także jej otoczeniu. Coraz bardziej powszechne staje się także uzależnienie od leków. Lekomania, czyli uzależnienie od leków dostępnych na receptę, a także tych bez recepty, staje się coraz bardziej poważnym problemem społecznym. Ludzie coraz częściej sięgają po leki w sposób nadmierny i niekontrolowany, co prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Niestety, narkomania, w tym uzależnienie od tzw. nowych substancji psychoaktywnych (NSP), znanych potocznie jako dopalacze, również stanowi poważne zagrożenie. W przypadku przedawkowania tych substancji, lekarze często nie wiedzą, z jaką konkretnie substancją mają do czynienia, co dodatkowo utrudnia leczenie.
Nikotynizm przybiera nowe oblicze, zwłaszcza wśród młodzieży, która sięga nie tylko po tradycyjne papierosy, ale także e-papierosy. Brak charakterystycznego zapachu tytoniu sprawia, że uzależnienie od nikotyny często pozostaje niezauważone przez rodziców.
Nie można również zapominać o zaburzeniach odżywiania, takich jak anoreksja i bulimia, które dotykają przede wszystkim młodzież, ale coraz częściej również osoby dorosłe. Zaburzenia te mają także mniej znane odmiany, jak ortoreksja, oznaczająca obsesję na punkcie zdrowej żywności. Uzależnienie od jedzenia prowadzi do chorobliwej otyłości i szeregu związanych z nią komplikacji zdrowotnych, a bigoreksja to obsesyjna potrzeba posiadania muskularnej sylwetki.
W świecie cyfrowym, cyberuzależnienia, takie jak uzależnienie od gier komputerowych, mediów społecznościowych czy pornografii, stają się coraz bardziej powszechne i problematyczne. To tylko część uzależnień behawioralnych, wśród których znajdują się również patologiczny hazard, pracoholizm, seksoholizm czy zakupoholizm.
Na człowieka czyha obecnie wiele zagrożeń, z których czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy.
Dlaczego tak wiele osób ma problem z uzależnieniem?
Świadomość dotycząca uzależnień jest już dość duża, jednak wiele osób wciąż dopuszcza do rozwoju nałogu i szuka pomocy na bardzo zaawansowanych etapach. Wynika to między innymi ze wstydu, bagatelizowania problemu czy wykorzystywania uzależnienia do radzenia sobie z głębiej leżącymi trudnościami. Osoby uzależnione często trafiają na odtrucie lekowe do ośrodka leczenia uzależnień niekiedy trochę za późno, obawiając się życia bez leków, które pomagają im radzić sobie z trudnymi emocjami i napięciem, nawet jeśli jest to krótkofalowe i złudne. Organizm człowieka niestety ma naturalną skłonność do popadania w uzależnienia, co oznacza konieczność kontrolowania naszych zachowań lub unikania sytuacji, w których może dojść do silnego wyzwolenia neuroprzekaźników. Duże znaczenie dla pojawienia się i rozwoju uzależnień mają także nasze cechy społeczne, stan zdrowia, charakteru oraz osobowości. Niektórzy psychoterapeuci zwracają uwagę na pojawienie się wzorców zachowań autodestrukcyjnych, szczególnie adresowanych do ludzi młodych, np. przez gloryfikowanie narkotyków w niektórych utworach.
Nie ma jednej jasnej przyczyny, dlaczego uzależnienia są tak poważnym problemem we współczesnym społeczeństwie. Wynika to z wielu czynników, ponieważ nasze codzienne życie diametralnie różni się od poprzednich pokoleń. O ile kiedyś dominowały problemy zaburzeń lękowych, o tyle obecne czasy odznaczają się znacznym wzrostem uzależnień. Mniejsza część ludności na świecie jest narażona na traumatyczne doświadczenia np. związane z wojną, ale za to pojawia się szereg czynników, które sprawiają, że uciekamy w uzależnienia.
Przyczyniły się do tego nawet zmiany uznawane generalnie za pozytywne, np. otwarcie części granic, co ułatwiło przemyt narkotyków. Obecnie dostępność różnego rodzaju środków psychoaktywnych w Europie jest znacznie większa niż w XX wieku. Zmieniła się również kultura masowa, ponieważ dostęp do sławy i zasięgów jest znacznie łatwiejszy niż kiedyś. Daje to pole do promowania patologicznych zachowań, narkotyków czy alkoholu, na co szczególnie podatna jest młodzież. Uzależnieniom niestety sprzyja również powszechny konsumpcjonizm. Chodzi tutaj nie tylko o ryzyko zakupoholizmu, ale także reklamowanie każdego rodzaju produktów, również alkoholu czy leków OTC. Przedstawianie ich jako całkowicie bezpieczne, a nawet pomocne i wywołujące pozytywne emocje, niestety sprzyja uzależnieniom.
Kto jest szczególnie narażony na uzależnienia?
Uwarunkowań zwiększających ryzyko uzależnień jest wiele. Występowanie uzależnień może być np. związane z rodzajem pracy zawodowej. Łączy się to z dużą presją na osiąganie sukcesów, przez co wiele osób wpada w błędne koło. Stres i przeciążenie mogą być tłumione za pomocą alkoholu czy leków, a to powoduje jeszcze większą presję spowodowaną ukrywaniem swojego problemu. Sukces zawodowy może dawać złudne poczucie kontroli nad własnym życiem. Objawy uzależnienia od hazardu i innych problemów często są ignorowane przez długi czas, co prowadzi tylko do pogłębiania nałogu.
Ryzyko bywa też duże u nastolatków. Z jednej strony czynnikiem ryzyka jest pochodzenie z niepełnej rodziny. Śmierć lub rozstanie rodziców prowadzą do trudności emocjonalnych, a dodatkowo samotny rodzic często musi poświęcać wiele czasu na pracę, aby utrzymać dziecko. Pozostawiony sam sobie nastolatek za wszelką cenę szuka akceptacji w grupie rówieśników. Niestety, to właśnie w takich grupach rówieśniczych nastolatki często natrafiają na negatywne wzorce zachowań, takie jak picie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków czy nadużywanie leków. Chęć dopasowania się i bycia akceptowanym przez grupę może prowadzić do presji, aby uczestniczyć w tych ryzykownych działaniach. Młodzież, która czuje się samotna i odrzucona, może być szczególnie podatna na takie wpływy, ponieważ obawia się, że odmowa może prowadzić do wykluczenia z grupy i jeszcze większej izolacji.
Paradoksalnie, na nałogi bardziej narażone są też dzieci z dobrze sytuowanych rodzin. Wynika to nie tylko z koncentracji rodziców na karierze, ale też typowo partnerskiego podejścia do wychowania, gdzie brakuje konsekwencji i dyscypliny. Takie nastolatki często nie znają umiaru, nie mają postawionych granic oraz żyją w przekonaniu, że nie muszą ponosić skutków swojego postępowania. Mózg nastolatka jest szczególnie podatny na wpływ substancji psychoaktywnych. Struktury mózgowe odpowiedzialne za kontrolę impulsów i podejmowanie decyzji nie są jeszcze w pełni rozwinięte, co sprawia, że młodzi ludzie są bardziej skłonni do podejmowania ryzykownych zachowań. Kiedy w grę wchodzą substancje uzależniające, nastolatek może szybko stracić kontrolę i wpaść w nałóg.
Brak odpowiedniego wsparcia emocjonalnego ze strony rodziny oraz niewłaściwe wzorce zachowań w grupie rówieśniczej tworzą więc niebezpieczną kombinację, która znacząco zwiększa ryzyko uzależnień wśród młodzieży.
Uzależnienie może spotkać każdego, ale niektóre grupy zawodowe i społeczne są szczególnie narażone na rozwój nałogów. Czynniki takie jak presja zawodowa, stres, dostęp do substancji uzależniających oraz specyfika pracy mogą zwiększać ryzyko uzależnienia w tych grupach. Funkcjonariusze służb mundurowych, takich jak policjanci, strażacy czy żołnierze, często pracują w warunkach wysokiego stresu i narażenia na traumatyczne wydarzenia. Te czynniki mogą prowadzić do problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak PTSD (zespół stresu pourazowego), które z kolei mogą zwiększać ryzyko uzależnień od alkoholu, narkotyków czy leków uspokajających. Presja związana z utrzymaniem dyscypliny i odpowiedzialnością za życie innych również może skłaniać do sięgania po substancje uzależniające jako formy radzenia sobie z napięciem. Osoby pracujące w korporacjach często doświadczają wysokiego poziomu stresu związanego z presją na osiąganie wyników, długimi godzinami pracy oraz rywalizacją zawodową. Sportowcy, kulturyści i zawodnicy sztuk walki często sięgają po substancje wspomagające, takie jak sterydy anaboliczne czy inne środki dopingujące, aby poprawić swoje wyniki sportowe.
Osoby pracujące w godzinach nocnych
Praca w nocy wiąże się z zaburzeniami rytmu dobowego, co może prowadzić do problemów ze snem, zmęczenia i osłabienia organizmu. Aby poradzić sobie z negatywnymi skutkami pracy nocnej, wiele osób sięga po substancje pobudzające, takie jak kofeina, amfetaminy czy inne narkotyki, co może prowadzić do uzależnień. Praca w godzinach nocnych może również ograniczać życie społeczne, co sprzyja samotności i depresji, zwiększając ryzyko sięgania po substancje uzależniające.
Współczesne społeczeństwo stawia wiele wyzwań, które mogą prowadzić do uzależnień, zwłaszcza w przypadku osób wykonujących stresujące i wymagające zawody
Życie w szybkim tempie, stresem i presją społeczną, tworzy warunki sprzyjające uzależnieniom. Wyzwania XXI wieku wymagają nowoczesnych metod leczenia i profilaktyki, które oferuje ośrodek leczenia uzależnień AGNUS w Poznaniu. Dzięki kompleksowej ofercie terapeutycznej i indywidualnemu podejściu do każdego pacjenta AGNUS pomaga osobom uzależnionym odzyskać zdrowie i kontrolę nad swoim życiem.
Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z problemem uzależnienia, nie zwlekaj – skontaktuj się z Prywatnym Ośrodkiem Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia AGNUS. Nasz zespół doświadczonych specjalistów, w tym psychoterapeutów, lekarzy i psychiatrów, jest gotowy, aby zapewnić profesjonalne wsparcie i pomoc na każdym etapie leczenia.
Nie czekaj, aż uzależnienie przejmie kontrolę – skontaktuj się z naszym ośrodkiem: